Het was al weer even geleden dat ik alleen door Zuidoost-Azië aan het reizen was geweest. Misschien dat ik daardoor vergeten was hoe verwarrend het af en toe kan zijn in een land waar ik met mijn Aziatische uiterlijk lijk op te gaan in de massa maar niet dezelfde taal spreek. Hoewel ik met mijn zwarte haren en bruine ogen onmiskenbaar Aziatische wortels heb, is niet altijd duidelijk waar die wortels liggen. Ik kan me herinneren dat in het vliegtuig naar Vietnam een stewardess kribbig op mijn verdwaasde blik reageerde. Alsof ik haar in de maling zat te nemen, terwijl ik haar vraag in het Vietnamees simpelweg niet verstond. Ook in Maleisië, Indonesië, maar zelfs in Nepal of Myanmar ontkwam ik niet aan enige mate van verwarring of nieuwsgierigheid. Het fijne in die landen is dat je je er als toerist redelijk kunt redden in het Engels en ik dus kan uitleggen hoe het zit.
Hoe anders is dat in een land als China, of waar ik recent was in Taiwan. Standaard word ik daar aangesproken in een taal die ik niet versta. Nĭ yāo qù nă lĭ? begrijp ik nog net: ‘Waar ga je naartoe?’ De vraag wordt me doorgaans gesteld als ik wat verdwaald op zoek ben naar een bushalte. Of als ik duidelijk zonder veel succes iets probeer te begrijpen van een vertrektijdentabel. Mijn antwoord is meestal heel kort. De plaats die ik wil bezoeken of de plek waar mijn hostel staat. Een echt gesprek voeren is in dit soort landen lastig. Mijn Chinees schiet ernstig tekort en het Engels van de plaatselijke bevolking is meestal ook niet erg vloeiend. Dat is jammer, maar geen onoverkomelijk probleem.
In Taiwan kun je je in zekere mate best goed redden zonder een woord Chinees te spreken. Sterker nog, Taipei is juist heel gastvrij tegenover iedereen die geen Chinees spreekt of leest, maar die zich wel kan redden in het Engels. Het openbaar vervoer is tweetalig, in de toeristische gebieden zijn de meeste winkels en restaurants dat ook en op de populairste avondmarkten staat doorgaans ook in het Engels aangegeven wat er te koop is. Bovendien spreken veel van de inwoners van Taipei best een woordje over de grens, al gaat dat soms wat besmuikt en hoef je geen diepgravende filosofische gesprekken te verwachten. Buiten de hoofdstad is de communicatieve uitdaging al een stuk groter. Het openbaar vervoer is nog steeds tweetalig, maar er is zeker geen garantie dat in je hostel Engels wordt gesproken. Of dat de verkopers op de avondmarkt of de restaurants een Engelstalige kaart hebben. En als ze die laatste al hebben, betekent dat zeker niet dat ze die taal zelf machtig zijn. Het komt dan aan op duidelijk aanwijzen over en weer. Jij wijst aan wat jij wilt en knikt als ze ter verificatie aanwijzen wat ze denken dat je wilt hebben. Of je corrigeert door de vinger te verplaatsen.
Hoewel ik in Taiwan vooral de gebaande paden heb gevolgd, belandde ik toch vaak in situaties waarin mijn gesprekspartner en ik elkaar niet of nauwelijks begrepen. Op enig moment checkte ik in bij hostels met behulp van Google Translate. Wat een uitvinding is dat overigens. Het heeft mijn reis in Taiwan op bepaalde momenten in elk geval veel gemakkelijker gemaakt. Met dank aan Google Translate en de app WeChat (het Chinese alternatief voor WhatsApp) kon ik bijvoorbeeld toch communiceren met de dame van het hostel in Hengchun zonder dat we een woord van elkaars taal spraken.
Natuurlijk had ik er voor kunnen kiezen om in een hostel te verblijven waar ze Engels spreken (oké, eerlijk is eerlijk, ik was best een beetje verrast dat ze echt alleen het Chinees bleek te beheersen). Nog veel gemakkelijker zou het zijn geweest om niet in Hengchun te verblijven maar in het toeristische hart van dit gebied: Kenting, zoals het gelijknamige nationale park ook heet. Een korte wandeling over de hoofdstraat van dit dorp maakte me al snel duidelijk dat dit niet bij mij past. Te toeristisch, te schreeuwerig, te druk, te veel van alles waar ik niet blij van word. Natuurlijk kan ik als bezoeker maar een glimp opvangen van het ‘echte leven’, helemaal als er sprake is van een taalbarrière zo hoog als Chinese muur. Desondanks geniet ik meer van een uurtje ‘gewone mensen’ observeren in een nietszeggend dorp dan even lang onderdeel te zijn van het massatoerisme. Nee, wat dat betreft weet ik het wel zeker: Lost in translation is zo gek nog niet.
boerenkoolmetsambal 